Odmiana rodzajników i zaimków to taki rodzaj gramatycznego zagadnienia, gdzie czujemy się często bezsilni. Niby wiemy, jak odmieniać, wszystko jest jasne, kiedy robimy przykłady na spokojnie, ale w momencie, kiedy się odzywamy cała ta wiedza jakoś z nas uchodzi.
Dlaczego tak jest, że teoretycznie wiemy jak, a nie mówimy poprawnie?
Odpowiedź na to pytanie jest bardzo prosta, ale niesie ze sobą trochę mniej proste konsekwencje. Znajomość języka obcego to umiejętność. Aby posiadać jakąś umiejętność musisz się w niej wyćwiczyć, sama wiedza ci nie wystarczy. I tyle.
Ale co z tymi konsekwencjami?
No właśnie tu zaczynają się schody. Bo aby dobrze radzić sobie z odmianą podczas mówienia musimy znać teoretyczne podstawy, zwracać uwagę podczas mówienia i korygować błędy. A to nie jest już takie proste, zwłaszcza, kiedy ktoś zaskoczy nas pytaniem, zdenerwujemy się czy mamy gorszy dzień.
Jaka jest na to rada?
Według mnie jedna i posłużę się tu sytuacją z mojego rodzinnego domu. Mój tata zawsze bardzo zwracał uwagę na dobre maniery, co czasem bardzo mnie męczyło, ale przy tym powtarzał jedną ważną rzecz, która bardzo utkwiła mi w pamięci: o dobre maniery dbasz na co dzień, a nie od święta, bo wtedy nawet w oficjalnych sytuacjach nie będziesz czuł się sztucznie i zawsze będziesz wiedział, jak się zachować, aby nie narobić sobie obciachu.
I myślę, że to samo można zastosować w odniesieniu do nauki języka – jeśli na co dzień nie będziesz zwracał uwagi na rodzajniki, na ich użycie, na odmianę to nagle któregoś dnia nie zaczniesz pięknie mówić perfekcyjnie dobierając końcówki.
No nie ma takiej siły, która by to sprawiła, jeśli zaniedbujesz temat od początku i nie masz zamiaru wprowadzić więcej uważności w tym obszarze.
Powiem ci to od razu – jeśli olejesz ten temat to nic się w tej w kwestii w jakiś cudowny sposób samo nie zmieni i zawsze będziesz miał z tym duże problemy.
Czy to sprawi, że się nie dogadasz?
No jasne, że się dogadasz i bez prawidłowej odmiany. Ale jeśli chcesz wprowadzić znajomość niemieckiego na wyższy poziom to bez przyłożenia się do prawidłowej odmiany nie da się tego zrobić.
Jak więc postępować, aby ułatwić sobie sprawę z niemiecką odmianą?
• Jeśli uczysz się słówek – od razu ucz się ich wraz z rodzajnikiem.
To bardzo ważne, bo sercem każdej odmiany jest odmiana rodzajników. Jeśli nie znasz rodzajników będziesz miał poważny problem z całą odmianą.
Jak uczyć się słówek wraz z rodzajnikiem? Informacje znajdziesz w tym wpisie: Jak uczyć się niemieckich rodzajników i po co?
• Zwracaj na to uwagę na prawidłową odmianę od początku nauki, na co dzień, a nie tylko w bardziej oficjalnych sytuacjach, kiedy chcesz powiedzieć ładne zdanie.
Nawet jeśli ktoś lub coś cię zaskoczy i powiesz coś krzywo i nie tak, zastanów się nad swoim zdaniem później. Ułóż je w myślach od nowa, zastanów się, gdzie był błąd i powtórz na głos w dobrej wersji. Jeśli nie jesteś pewien swojej nowej wersji – zapytaj się jakiegoś znajomego, przyjaznego Niemca. Prawdopodobnie nie będzie umiał wyjaśnić gramatycznych podstaw, ale zapewne będzie wiedział, czy dane zdanie jest poprawne.
• Rób gramatyczne ćwiczenia.
No nie jest to jakaś bardzo sexy porada, ale prawda jest taka, że to naprawdę pomaga.
Co jakiś czas zafunduj sobie te pół godziny z niemiecką gramatyką z obszaru odmiany, a potem przeczytaj na głos zdania, które napisałeś. Tak utrwalasz gramatyczne konstrukcje. Gdzieś musi być ten początek, od którego zaczynasz.
Powiem ci szczerze, jak ja nauczyłam się gramatyki.
Był taki okres w moim życiu, że przez kilka miesięcy codziennie po pracy robiłam gramatyczne ćwiczenia i trwało to kilka godzin. Wiem, że to szalone dla wielu osób, jakieś nudy straszne, ale to naprawdę przyniosło zauważalne efekty.
Widziałam to również na przykładzie uczniów z grup, jakie prowadziłam. Zawsze jestem za tym, aby uczyć się przez zabawę i nawet tak uczyłam gramatyki i dawało to fajne wyniki, ale wiedzę utrwalały sobie te osoby, które w domu pilnie robiły coś więcej i często właśnie oznaczało to zwykłe ćwiczenia gramatyczne. Efekty były bardzo widoczne, po prostu – powtarzanie sprawdza się, bo tego wymaga proces trwałego zapamiętywania, nawet jeśli stosujesz super metody nauki.
A teraz konkret – o co chodzi z tą odmianą i kiedy jej potrzebujesz?
Jeśli mówisz po polsku to odmieniasz non stop, nawet imiona i nazwy własne, co jest już naprawdę ewenementem, bo w innych językach raczej rzadko spotkasz taką sytuację. Na szczęście w niemieckim jej nie ma.
Co odmieniamy przez przypadki?
• Rodzajnik określone i nieokreślone
Kiedy w polskim odmieniamy słowo szafa i mówimy Daję ci tę szafę to w niemieckim musi to być den Schrank albo einen Schrank, czyli der zamienia się na den lub ein zamienia się na einen.
• Zaprzeczenie kein
Zaprzeczenie kein odmienia się tak samo jak rodzajnik nieokreślony ein:
Nie mam (żadnego) klucza przy sobie. – Ich habe keinen Schlüssel dabei.
• Cały rzeczownik
Są takie wyjątkowe sytuacje w niemieckim, kiedy odmiana obejmuje i rzeczownik, a nazywa się to n-Deklination. Kiedy ma miejsce? Dotyczy tylko niektórych rzeczowników rodzaju męskiego, takich jak np. der Polizist, der Name czy też der Junge i objawa się tym, że rzeczownik na końcu otrzymuje końcówkę -n lub -en. Zobacz poniższe przykłady:
Können Sie bitte Ihren Namen buchstabieren?
Ich spreche mit dem Jungen.
Ich sehe den Polizisten.
Może się mylnie wydawać, że to liczba mnoga, ale tak naprawdę to odmieniony rzeczownik.
• Zaimki
Jeśli chcesz powiedzieć Oddaję mojej żonie, wszystko, co posiadam. to odmieniasz moja na mojej i w niemieckim meine Frau zamienisz na meiner Frau
Ich gebe meiner Frau alles, was ich besitze.
Jeśli chcesz powiedzieć Kocham cię to ty wymieniasz na cię, a w niemieckim będzie to du zamienione na dich: Ich liebe dich!
• Przymiotniki
Jeśli jakiś przymiotnik opisuje nam rzeczownik to oczywiście też musi poddać się odmianie. Tu sprawa troszkę się komplikuje, bo odmiana przymiotnika będzie zależna od tego czy pojawia się przy rzeczowniku rodzajnik, a jeśli się pojawia to jaki to rodzajnik: określony czy nieokreślony. Pozwól, że pokażę ci to na przykładach, od razu będziesz wiedział, co mam na myśli:
der lustige Film – (ten) zabawny film
ein lustiger Film – (jakiś) zabawny film
lustiger Film – zabawny film
Ich schaue den lustigen Film an.
Ich schaue einen lustigen Film an.
Ich schaue lustigen Film an.
das kleine Kind – (to) małe dziecko
ein kleines Kind – (jakieś) małe dziecko
kleines Kind – małe dziecko
Ich spiele mit dem kleinen Kind.
Ich spiele mit einem kleinen Kind.
Ich spiele mit kleinem Kind.
Ich sehe ein kleines Kind.
Ich sehe das kleine Kind
Ich sehe kleines Kind.
Skomplikowane? Tak się wydaje na pierwszy rzut oka. Czytaj koniecznie dalej.
Co zrobić, aby poradzić sobie z odmianą?
• Po pierwsze musisz znać odmianę der, die, das i ein, eine, ein. Jeśli nie masz wrytej w pamięć tej tabelki to nie ruszysz dalej. To punkt wyjścia, serce całej odmiany.
• Zauważ, jakie końcówki przy odmianie mają zaimki i jak to pokrywa się z rodzajnikiem:
Ich fahre mit der Frau.
Ich fahre mit einer Frau.
Ich fahre mit meiner Frau.
• Szukaj powtarzalności w odmianie, regularności: np. zauważ, że przymiotnik zawsze dostaje końcówki –en przy odmianie z rodzajnikiem określonym:
der gute Wein – den guten Wein
die kluge Frau – der klugen Frau
das billige Bier – dem billigen Bier
Obejrzyj tabelki z odmianą i zobacz, gdzie coś się powtarza, odmienia w ten sam sposób, sam odrywaj te zależności – dzięki temu zapamiętasz to znacznie lepiej.
• I przede wszystkim powoli poznawaj sytuacje, w których odmiana jest wymagana:
czasownik z Dativem czy Akkusativem:
Ich liebe meine Frau. – Kocham moją żonę. (kogo? co? wen? was? – Akkuativ)
Das passt mir. – To mi pasuje/odpowiada. (komu? wem? – Dativ)
czasowniki z przyimkami czyli tzw. rekcja czasowników:
Ich denke an dich. – Myślę o tobie. (denken an + Akkusativ – myśleć o)
Ich arbeite an meinem neuen Buch. – Pracuję nad moją książką. (arbeiten an + Dativ – pracować nad)
przyimki lokalizacji
Ich gehe in den Park. – Idę do parku. (wohin? dokąd? wskazuje na ruch, czyli używamy Akkusativu)
Ich bin im (in dem) Park. – Jestem w Parku. (wo? gdzie? nie poruszamy się z punktu a do b, czyli Dativ)
pozostałe przyimki
Ich fahre mit dir. – Jadę z tobą. (mit łączy się z Dativem)
Ich mache das für sie. – Zrobię to dla niej (für wymaga Akkusativu)
• Przysłuchuj się wypowiedziom Niemców, koryguj swoje wypowiedzi. Nawet, jeśli przed chwilą już powiedziałeś, co miałeś powiedzieć i zdałeś sobie sprawę z tego, że coś było nie tak. Przeanalizuj swoją wypowiedź na spokojnie i nie zrażaj się popełnianymi błędami. Po prostu skieruj swoją uwagę na odmianę, na początku będzie cię to może irytować, ale po czasie zauważysz poprawę. Ale też daj sobie ten czas i nie ciśnij za mocno oczekując szybkich efektów.
• Podziękuj Wszechświatowi za to, że w niemieckim są tylko 4 przypadki, a w użyciu zwykle są 3 :) a nie jak w polskim aż 7.
